Ülkemizde 06/02/2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli (Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkez üssü), 11 ili etkileyen depremlerde; binlerce insan hayatını kaybetmiş, binlerce insan yaralanmış ve binlerce konut ve işyeri ise yıkılmış yahut kullanılamayacak duruma gelmiştir. Yazımıza başlamadan önce, 6 Şubat 2023 tarihli depremlerin 1. yıldönümünde hayatını kaybeden insanlarımızı tekrar saygı ile anıyor ve yakınlarını kaybeden insanlarımıza sabırlar diliyoruz... Depremlerin bir daha böylesi büyük felaketlere dönüşmemesi için gerekli önlemlerin bilim ve hukuk çerçevesinde alınmasını, insanlarımızın depreme karşı daha bilinçli hale getirilmesini ve deprem dirençli kentler inşa edilmesini temenni ediyoruz...
Bu büyük depremlerin üzerinden 1 sene geçmiş olmasına rağmen deprem dolasıyla yeterince büyük acılar, sorunlar ve kayıplar yaşayan depremzedelerin Doğal Afet Sigortalar Kurumu (DASK')na karşı vermiş olduğu hukuk mücadelesi ise hala devam ediyor. Bu yazımızda deprem dolasıyla zorunlu deprem sigortası bulunan konutunu yahut işyerini kaybeden depremzedelerin, DASK'a karşı yaptığı bakiye bedel tazminat başvurularının ret cevabını ve bu ret cevabı dolasıyla başlatılan hukuki süreçlerin akıbetini ve yazımızın sonunda ise DASK'a karşı gerçekleştirdiğimiz bakiye deprem hasar tazminatı ödenmesi talepli Sigorta Tahkim Komisyonu başvurusunu anlatacağız.
DASK'a karşı yapılan başvuruların temelini; 25/11/2022 tarih ve 32024 numaralı Resmi Gazete'de yayımlanan "Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimat Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" ile değiştirilen, yapı tarzına göre azami sigorta bedellerinin ve bir mesken için verilebilecek azami teminat tutarının değişiklik tarihi öncesinde ZDS poliçesi yaptıran kişiler bakımından göz ardı edilerek uygulanmaması oluşturmaktadır. Başka bir deyişle 25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği öncesinde bağımsız bölümünü sigorta ettirenlere, söz konusu tarife değişikliği göz önünde bulundurulmaksızın deprem hasar tazminatı ödemelerini değişiklik öncesindeki tarifeye göre gerçekleştirilmiştir.
25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği öncesinde; betonarme (Çelik veya betonarme taşıyıcı karkas bulunan) yapılar için 1.508 m²/TL, diğer yapı tarzları (Çelik ve betonarme taşıyıcı karkas olmayanlar yapılar) için ise 1.040 m²/TL ve yapı tarzı ayrımı yapılmaksızın azami teminat miktarı mesken başına 320.000 TL olarak belirlenmişti. Bu tarife ise 17/11/2021 tarihli ve 31662 numaralı Resmi Gazete'de yayımlanan "Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimat Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" ile yayım tarihi olan 17/11/2022'de yürürlüğe girmişti.
25/11/2022 tarihli ZDS tarife ve talimatları değişikliği tebliği ile betonarme (Çelik veya betonarme taşıyıcı karkas bulunan) yapılar için 3.016 m²/TL, diğer yapı tarzları (Çelik ve betonarme taşıyıcı karkas olmayanlar yapılar) için ise 2.080 m²/TL ve yapı tarzı ayrımı yapılmaksızın azami teminat miktarı mesken başına 6400.000 TL olarak belirlenmiş ve teminat oranlarının %100 oranında artışı sağlanmıştı.
25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği öncesinde zorunlu deprem sigortası yaptıran sigortalılar, 06/02/2023 tarihli depremde geçerli olan ZDS poliçeleri bakımından DASK'ın eski tarife üzerinden hasar tazminatı ödemesi yaptığını görmesi üzerine, güncel tarifede belirlenmiş olan bakiye hasar tazminatlarını alabilmek için DASK'a karşı hukuki yola başvurmuştur.
DASK ise, güncel tarife üzerinden hasar tazminatı ödemesi yapılabilmesi için; tarife değişikliğinin yürürlük tarihi olan 25/11/2022 tarihi ve sonrasında zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış olmasını yahut 25/11/2022 tarihli tarife değişikliği öncesinde yaptırılan zorunlu deprem sigortası poliçeleri bakımından zeyilname yaptırılarak prim farkı ödenmiş olması gerekliliğini savunmaktadır. DASK, bunun dışında güncel tarife üzerinden ödeme yapılabilmesinin mümkün olmadığını, böyle bir ödeme yapılabilmesinin sigorta hukuku sistemi ile bağdaşmadığını, böyle bir ödemenin sigortalının sebepsiz zenginleşmesine neden olacağı savunmuştur.
Tarafımızca, 06/02/2023 tarihli depremde Hatay'daki bağımsız bölümü hasar alan müvekkillerimiz için yapılan Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusunda ve bizim dışımızda da yapılan DASK'a karşı, Sigorta Tahkim Komisyonu başvurularında; 25/11/2022 tarihli ZDS tarifesi değişikliği öncesinde ZDS poliçesi yaptırılmış olmasının deprem hasarı oluştuğu sırada güncel olan tarife üzerinden ödeme yapılmasına mani olmadığı ve zeyilnameye gerek olmaksızın sigortalıya güncel tarife üzerinden hasar tazminatı ödemesi yapılması gerekliliği göz önünde bulundurularak, başvuruların kabulüne, başvuru sahibi sigortalıların DASK'tan bakiye deprem hasar tazminatı alacağı olduğuna ve bu alacağın yasal faiziyle birlikte ödenmesine hükmedilmiştir. (Tarafımızca DASK'a karşı yapılan Sigorta Tahkim Komisyonu hakem kabul kararına ise aşağıda yer verilmiştir.)
Örnek üzerinden açıklamak gerekirse; zorunlu deprem sigortası 25/11/2022 tarihli tarife değişikliği öncesinde yaptırılan 100 m² lik bir betonarme bir yapılı bağımsız bölüm olduğunu ve bu bağımsız bölümün de 06/02/2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremlerde ağır hasarlı hale gelmiş olduğu düşünelim. Söz konusu bu bağımsız bölümün hasar tazminatı için DASK'a yapılan başvuru neticesinde DASK tarafından, sigortalıya ödenen hasar tazminat bedeli; 100 m²'nin, 1.508 TL (25/11/2022 değişikliği öncesindeki tarifede yer alan azami m² sigorta bedeli) ile çarpımı ile elde edilen toplam 150.800 TL tutarı üzerinden %2 muafiyet bedelinin indirilmiş hali olacaktır. Bu da 147.784 TL'dir.
Aynı örnekteki bağımsız bölüm için, 25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği uyarınca DASK tarafından ödenmesi gereken hasar tazminat bedeli ise 100 m²'nin, 3.016 TL (25/11/2022 tarihli tarifede yer alan azami m² sigorta bedeli) çarpımı neticesinde elde edilen 301.600 TL tutarı üzerinden %2 muafiyet bedelinin indirilmiş hali olacaktır. Bu tutar da 295.568 TL olacaktır.
Örnek üzerinden de görüldüğü üzere, 25/11/2022 tarihli ZDS değişikliğine göre sigortalıya ödeme yapılıp yapılmaması arasında büyük bir fark oluşmaktadır. Aynı şekilde hasar tazminat farkı, orta hasar ve az hasarlı yapılar bakımından da bulunmaktadır. Bu sebeple eğer bağımsız bölümün zorunlu deprem sigortası 25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği öncesindeki tarifeye göre gerçekleştirilmiş ise DASK tarafından ödenmeyen bakiye deprem hasar tazminatı için, binanın hasar derecesi de göz önünde bulundurularak eksik ödenen bedel belirlenmeli ve DASK'a karşı hukuki yollara başvurulmalıdır.
Zorunlu Deprem Sigortası 25/11/2022 tarihli tarife değişikliği öncesinde yaptırılan ve 06/02/2023 tarihli depremler sırasında da geçerli bir ZDS poliçesi bulunan bağımsız bölüm hasar almış ise ne yapılmalıdır?
Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları uyarınca, sigortalı öncelikle deprem neticesinde ZDS'li bağımsız bölümün hasar almış olduğunu, hasarın gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren 15 işgünü içerisinde DASK'a bildirilmiş olmalıdır. Hasarın DASK'a süresi içerisinde bildirilmiş olmasının ardından, DASK kesinleşmiş olan tazminat bedelini 1 ay içerisinde sigortalının hesabına ödeyecektir. Önemli olan DASK tarafından sigortalıya ödenmiş olan tazminat miktarının 25/11/2022 tarihli tarife değişikliğine göre ödenmiş olup olmadığıdır. DASK tarafından ödenen tazminat miktarı, ödenmesi gereken tazminat miktarı hesaplanarak karşılaştırılmalıdır. Eğer DASK tarafından sigortalıya ödenmiş olan deprem hasar tazminat miktarı olması gerekenden az ise DASK'a karşı hukuki yola başvurmak gerekir.
DASK tarafından ödenmeyen bakiye deprem tazminatı bedeli için hangi hukuki yollara başvurulabilir?
DASK'a yönelik hukuki başvuru süreci için Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları C-6 maddesi gereğince iki farklı yol bulunmaktadır. Birinci yol DASK'a karşı asliye ticaret mahkemesinde (ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi) dava açılmasıdır. İkinci yol ise Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuruda bulunmaktır. Uyuşmazlığın çözüm süresi, genel mahkemelere göre daha kısa olması sebebiyle DASK'a karşı ödenmeyen bakiye deprem tazminatı bedellerine ilişkin uyuşmazlıklar bakımından Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuruda bulunulması tavsiye olunur.
Ödenmeyen bakiye deprem tazminatı için Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurulmadan önce yapılması gereken bir şey var mıdır?
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu md.30/13 gereğince Sigorta Tahkim Komisyonu'na, sigorta uyuşmazlığı ile ilgili başvuruda bulunabilmek için, uyuşmazlığa taraf olan ilgili sigorta şirketine başvuruda bulunulduğu ve başvurunun reddedilmiş olduğunun belgelendirilmesi gerekmektedir. 15 iş günü (cumartesi-pazar hariç) içerisinde başvurunun olumlu olarak neticelendirilmemesi halinde, başvuru reddedilmiş sayılacaktır.
Bu sebeple DASK'a karşı Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurmadan önce; bakiye deprem tazminatı bedeli yazılı olarak DASK'tan talep edilmeli, başvurudan itibaren 15 iş günü sürenin geçmesi beklenmeli (olumsuz olarak cevap gelirse bu süreyi beklemeye gerek bulunmamaktadır) ve sonrasında başvuruda bulunulduğu ve cevabın gelmediği (yahut red- olumsuz olarak geldiği) belgelendirilebilmelidir.
Ödenmeyen bakiye deprem tazminatı için zamanaşımı süresi var mıdır?
6102 sayılı TTK md.1420/1 gereğince, sigorta sözleşmelerinden doğan tüm istemler muaccel olduğu tarihten itibaren 2 yıl içerisinde zamanaşımına uğrar. Bu sebeple hasarın gerçekleştiği deprem tarihinden itibaren 2 yıl sonra zamanaşımı süresini kesen yahut durduran haller dışında zamanaşımı süresi dolmuş olacaktır.
DASK'a karşı Sigorta Tahkim Komisyonu'na nasıl başvuruda bulunulur? Başvuru için gerekli evraklar nelerdir?
Sigorta Tahkim Komisyonu başvuruları, www.sigortatahkim.org.tr web adresi üzerinden, komisyon tarafından belirlenmiş olan başvuru formu doldurulmak suretiyle online olarak yapılmaktadır. Başvuruya ilişkin gerekli belge ve evrakların tam olarak başvuru ekinde bulundurulması gerekir. Başvuru formu ekinde;
DASK'a yapılan yazılı başvuru metnini,
yazılı olarak başvuruda bulunulduğuna ilişkin belgeyi (mail ekran görüntüsü gibi, ptt aracılığıyla gönderiliyorsa teslim haber kağıdı görüntüsü gibi),
ret cevabı verildi ise bu cevabı,
bağımsız bölümün sigorta poliçesi suretini,
tapu suretini,
DASK hasar dosya bilgilerini (E-devlet üzerinden ulaşılabilir.),
bağımsız bölüm hasar durumunu gösterir belgeyi (E-devlet üzerinden ulaşılabilir.),
DASK tarafından eski tarifeye göre gerçekleştirilen ödemeye ilişkin belge ve dekontu,
Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru bedelinin ve tebligat giderinin yatırıldığına dair dekontu,
Avukat aracılığıyla başvuru yapılıyorsa vekaletname suretini (Baro pulu ödemesi de başvuru sonrası sistem üzerinden Barokart aracılığıyla online olarak yapılabilmektedir.)
ve ayrıca hasara ve uyuşmazlığa ilişkin davayı aydınlatmak için gerekli olan varsa diğer evrakları da başvuru formunun ekine eklenilmesi gerekir.
DASK, 25/11/2022 tarihli ZDS tarife değişikliği ile yürürlüğe giren tarifeye göre deprem hasar tazminatı ödenebilmesi için, deprem tarihindeki ZDS'nin 25/11/2022 tarihinden sonra yapılmış olmasını, eski tarifeye göre yapılmış olan ZDS'ler için ise deprem tarihine kadar zeyilname yaptırılmak suretiyle prim farkının ödenmiş olması gerektiğini savunmakta ve ileri sürmektedir. Bu sebeple 25/11/2022 tarihinden önce ZDS'si yapılmış olan binalardaki hasar ödemelerini 17/11/2021 tarihli eski tarifeye göre gerçekleştirmektedir. Peki DASK tarafından ileri sürülen bu savunma geçerli midir? Sigortalının zeyilname yaptırmamış olmasının ileri sürülmesi geçerli bir savunma mıdır? Sigortalının 25/11/2022 tarihli ZDS tarifesi üzerinden deprem hasar tazminatı alabilmesi için zeyilname yaptırması gerekli midir?
Kısaca cevap vermek gerekirse deprem tarihinde yürürlükte olan 25/11/2022 tarihli ZDS tarifesi üzerinden deprem hasar tazminatı ödemesi almak için sigortalının zeyilname yaptırmış olması gerekli değildir.
DASK tarafından ileri sürülen zeyilname yaptırılması gerekliliği yönündeki savunmanın aksine; gerek 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu'nda gerekse alt mevzuatta (Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları, Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatları) sigortalıların tarife değişikliği halinde zeyilname yaptırması gerekliliğini düzenleyen yahut tarife değişikliği halinde prim farkı ödenmemesi halinde eski tarife üzerinden sigortanın devam edeceğini düzenleyen herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Ayrıca DASK, 25/11/2022 tarihli ZDS Tarife değişikliğini ve güncel tarife üzerinden sigorta bedeli talep edilebilmesi için zeyilname yaptırılması gerektiğine yönelik olarak sigortalılara herhangi bir bildirimde de bulunmamıştır. Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları md.C-5'de "(2)DASK veya adına yetkili kıldığı sigorta şirketinin bildirimleri de taraflara imza karşılığı elden verilen mektupla ya da sigorta ettirenin poliçede gösterilen adresine veya bu adres değişmişse, son bildirilen adresine yazılı olarak yapılır. (3) DASK tarafından yapılan ihbarlar, postaya veya notere verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder." hükmüne yer verilmiştir. DASK'ın , sigortalılara yönelik böyle bir bildirimi bulunmamaktadır. Ayrıca 6102 sayılı TTK'nın "Aydınlatma Yükümlülüğü" başlıklı 1423 maddesinde "(1) Sigortacı ve acentesi, sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce, gerekli inceleme süresi de tanınmak şartıyla kurulacak sigorta sözleşmesine ilişkin tüm bilgileri, sigortalının haklarını, sigortalının özel olarak dikkat etmesi gereken hükümleri, gelişmelere bağlı bildirim yükümlülüklerini sigorta ettirene yazılı olarak bildirir. Ayrıca, poliçeden bağımsız olarak sözleşme süresince sigorta ilişkisi bakımından önemli sayılabilecek olayları ve gelişmeleri sigortalıya yazılı olarak açıklar." hükmüne yer verilmiştir. DASK ise zeyilname yapılması gerekliliğine dayanıyor olmasına rağmen, ZDS tarife değişikliği sonrasında zeyilname yapılması gerekliliğine yönelik aydınlatma yükümlülüğünü de yerine getirmemiş ve sigortalılara herhangi bir yazılı bildirimde bulunmamıştır.
Tarife değişikliğinin Resmi Gazete'de yayımlanıyor olması ve bu sebeple yazılı bir bildirime gerek olmadığı ileri sürülse de değişiklik getiren 25/11/2022 tarihli Tarife'de, yeni sigorta bedellerine yönelik prim farkı ödenmesine yönelik zeyilname yaptırılması hususunda da bir düzenleme bulunmamaktadır.
Ayrıca Kamu Denetçiliği Kurumu'na 06/02/2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra aynı konuya ilişkin yapılan 2023/13795-S.23.21799 sayılı, 2023/6282 başvuru numaralı ve 27/10/2023 tarihli tavsiye kararında; "Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Sosyal adaletin sağlanması adına sigortacılık ilkeleri açısından Zorunlu Deprem Sigorta Poliçelerinde güncel tarife üzerinden sigorta bedelinin ödenmesi, teminat başlangıç tarihi 01/01/2022 ve sonrası olan sigorta sözleşmelerinin prime ilişkin herhangi bir işlem yapılmaksızın 25/11/2022 tarihli düzenleme kapsamındaki teminat tutarlarına tabi olunması ve bu şekilde depremden etkilenen kişilerin mağduriyetlerinin giderilmesi için ilgili mevzuatta düzenleme yapılması hususlarında Doğal Afet Sigortaları Kurumu Başkanlığı İle Sigortacılık Ve Özel Emeklilik Düzenleme Ve denetleme Kurumu Başkanlığına Tavsiyede Bulunulmasına,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Doğal Afet Sigortaları Kurumu Başkanlığı ile Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanlığı tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Bu kararın başvuranlara ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu Başkanlığı ile Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanlığına tebliğine, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Baş denetçisince karar verildi." hükmüne varılmıştır. Kararın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
DASK tarafından ödenmeyen bakiye deprem hasar tazminatı için Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından verilen hakem kararına itiraz edilebilir mi?
Dask tarafından ödenmeyen bakiye deprem hasar tazminatı için Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurunun miktarı, hakem kararına itiraz sınırının altında kalmakta ise söz konusu karara itiraz edilemeyecektir. Eğer söz konusu başvuru miktarı itiraz sınırının üzerinde ise karara tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içerisinde itiraz edilebilmesi mümkündür. Hakem kararlarına itiraz, itiraz başvuru formu doldurulmak ve Sigorta Tahkim Komisyonu'na ıslak imzalı olarak gönderilmek suretiyle yapılmaktadır. Hakem kararına itiraz için ayrıca Sigorta Tahkim Komisyonu Başkanlığı banka hesabına itiraz başvuru ücreti de ödenmeli ve ödeme dekontu itiraz başvurusu ekinde bulundurulmalıdır.
Hakem kararına konu olan başvurunun miktarı 15.000 TL'nin altında ise hakem kararına itiraz edilemez ve hakem kararı kesindir. Eğer karara konu başvuru miktarı 15.000 TL ve daha üzerinde ise bu durumda hakem kararına itiraz edilebilir.
DASK'a yönelik ödenmeyen bakiye deprem hasar tazminatı sebebiyle verilen hakem kararına itiraz edilmesi halinde, dosya 3 hakemden müteşekkil olan itiraz hakem heyetine gönderilir ve 2 aylık süre zarfında itiraz hakkında karar verilir. Hakem kararına itiraz, kararın kesinleşmesini engellediği gibi, hakem kararının icrasının durdurulmasını da sağlar.
Eğer hakem kararına konu başvuru miktarı 238.731 TL'nin üzerinde ise tarafların itiraz hakem heyeti kararı üzerine, kararın temyizini isteme hakları da bulunmaktadır. Bu miktarın altındaki başvurular ise itiraz hakem heyetinin vereceği karar ile kesinleşir.
ÖRNEK KARAR:
06/02/2023 tarihli Hatay Depremi'nde bağımsız bölümü ağır hasarlı hale gelen müvekkilimize, DASK tarafından 22/11/2022 tarihli ZDS Tarife değişikliği gözetilmeksizin eski ZDS tarifesi üzerinden deprem hasar tazminatı ödenmesi sebebiyle, tarafımızca DASK'a karşı, müvekkilimize ödemediği bakiye deprem hasar tazminatı için kısmi dava açma yoluna başvurulmuştur. Bakiye deprem hasar tazminatının 15.000TL'lik (kararın itiraz sınırının üzerinde kalması için bu miktar belirlenmiştir.) kısmı için tarafımızca yapılan başvuruda hakem, başvurumuzun kabulüne ve DASK tarafından başvuruya konu edilen miktarın yasal faiziyle iblirkte ödenmesine karar vermiştir. Kararın sonuç kısmı aşağıda yer almaktadır.
Comentarios